1. Van bi là gì?
Van bi (còn được gọi là Ball valve) là van sử dụng bộ phận quả bi rỗng để điều tiết quá trình đóng mở van, giúp các dòng lưu chất chảy qua van hoặc ngăn chúng lại bằng cách quay quả bi theo hướng đóng mở của bộ điều khiển. Van bi có nhiều loại được điều khiển bằng nhiều bộ truyền động như tay gạt, tay vặn, bộ khí nén, bộ điện,… với nhiều kiểu kết nối lắp ren, lắp bích, clamp, …lắp đặt và ứng dụng trong nhiều hệ thống đường ống và làm việc phù hợp trong nhiều môi trường khác nhau.
Van bi được chia ra thành nhiều loại bởi mỗi loại sẽ có kích thước lớn nhỏ khác nhau từ DN8 - DN2000 và chất liệu cấu tạo cũng khác nhau : inox, gang, thép, nhựa, đồng,… Van bi được nhập từ các nước lớn Đài Loan, Trung Quốc, Nhật Bản, Việt Nam, Châu á, Châu âu,… cam kết hàng chính hãng, chất lượng và có giá thành rẻ nhất thị trường van bi hiện nay.
2. Cấu tạo và nguyên lý hoạt động
* Cấu tạo của van bi gồm các thành phần chính như sau:
Thân van: thường được chế tạo từ vật liệu bằng: đồng, inox, gang, thép… Là bộ phận chính để lắp ghép các thành thần chi tiết cấu thành nên van bi.
Bi van (đĩa van): có hình cầu và được đục lỗ xuyên tâm, thường được làm từ vật liệu thép không gỉ có độ cứng cao và độ ăn mòn thấp. Là chi tiết chính trong việc đóng mở van. Bi được cố định bởi gioăng làm kín và trục.
Trục của van: là bộ phận kết nối và truyền lực từ tay gạt, tay quay (vô lăng), bộ phận chuyền động tới bi. Trục van được làm từ vật liệu hợp kim, rất cứng và ít bị ăn mòn.
Gioăng làm kín: bao gồm các giăng làm kín cho trục van, bi van các giang làm kín này được chế tạo từ teflong (PTFE) hoặc cao su chịu lực hoặc các vật liệu mềm. Có tác dụng làm kín các chi tiết cấu thành nên van
Tay gạt: là chi tiết dùng để thao tác đóng, mở van, được chế tạo bằng thép hoặc gang. Tay gạt có thể thay thế bằng hộp số và vô lăng ( tay quay) khi sử dụng van trong các đường ống có kích thước và áp suất lớn, bộ chuyền động bằng khí nén (bộ điều khiển khí nen), bộ chuyền động bằng điện ( bộ điều khiển điện) khi sử dụng trong các hệ thống tự động hóa.
Tùy thuộc vào môi chất, áp suất, nhiệt độ, lưu lượng và mục đích sử dụng mà chúng ta lựa chọ vật liêu, thiết bị chuyền động sao cho phù hợp với nhu cầu.
* Nguyên lý hoạt động
Van bi tay gạt có cấu tạo và cơ chế hoạt động giống với van nút, van xoay. Tất cả chúng đều được điều khiển bằng tay, tự động bằng khí nén và tín hiệu điện. Phần bi có lỗ tròn sẽ được giữ chắc chắn giữa 2 vòng làm kín. Đầu trên cần van là vị trí của tay quay. Khi tay gạt được xoay 90 độ, tương đương với việc van sẽ đóng hay mở, giúp hoặc ngăn cảng dòng chảy như nước, xăng dầu, hơi nóng, khí nén, hóa chất gas lưu thông qua lỗ của bị. Đây là một ưu thế để Van bi tay gạt dễ dàng mở/đóng nhanh hơn gấp mấy lần các loại van khác. Tay van bi gạt khi van được mở thì nó nằm song song với dòng chảy môi chất. Ngược lại, lúc tay quay vuông góc đường ống cũng là lúc van bi đóng.
3. Phân loại
* Phân loại theo cấu tạo
- Full Port Ball Valve
- Reduced Port or Reduced Bore Ball Valve
- V Port Ball Valve
- Cavity Filled Ball Valve
- Trunnion Ball Valve
- Multiport Ball Valve
* Phân loại kiểu lắp
- Van bi lắp ren
- Van bi lắp bích
- Van bi 2 thân
- Van bi 3 thân
- Van bi 2 ngã
- Van bi 3 ngã
* Phân loại theo chức năng
- Van bi tay gạt
- Van bi điều khiển khí nén
- Van bi điều khiển điện
* Phân loại vật liệu
- Van bi SS304
- Van bi SS316
- Van bi nhựa PVC
- Van bi nhựa UPVC
- Van bi đồng
* Phân loại theo xuất xứ: Việt nam, Korea, China, Japan, Italy, Turkey, Canada, …
4. Ứng dụng
Van bi đồng ứng dụng trong các hệ thống dẫn nước như lắp đặt các vòi nước, hệ thống kết nối đường ống chủ yếu dùng cho nước sinh hoạt, nước sạch,…
Van bi inox ứng dụng trong môi trường có nhiệt độ cao, áp suất lớn, làm việc trong môi trường có nước đa dụng sạch, thải, muối, các môi trường có tính ăn mòn axit, kiềm,…
Van bi mặt bích để lắp đặt cho các hệ thống lớn chị được áp lực cao như các hệ thống đường ống dẫn nước, dung dịch, sản xuất hóa chất,…
Van bi nhựa dùng trong lĩnh vực dược phẩm, thực phẩm, chế biến đồ ăn, nước uống, rượu bia, hoặc các ăn mòn,…
5. Ưu điểm và nhược điểm
* Ưu điểm
- Van bi có cấu tạo gồm nhiều loại phù hợp lắp đặt với nhiều hệ thống khác nhau
- Van bi có kích thước đa dạng, được làm từ các chất liệu bền bỉ giúp làm việc phù hợp với nhiều môi trường như nước, khí hơi, ăn mòn,…
- Van bi có thiết kế đơn giản, giúp người vận hành dễ dàng lắp đặt và sử dụng
- Van bi được điều khiển tự động nếu sử dụng bộ điều khiển khí nén, bộ điều khiển điện
- Van bi có giá thành rẻ, hàng chính hãng, chất lượng
* Nhược điểm
- Van bi không điều được chỉnh lưu lượng như mong muôn giống van tiết lưu. Giữ lại một lượng một lượng chất lỏng trong lỗ khi van đón hoàn toàn và có thể làm bi bị nứt khi phần chất lỏng đó đóng băng.
- Điều khiển dòng chảy hạn chế: Van bi không phải lựa chọn tốt cho việc điều chỉnh dòng chảy chính xác. Do cấu trúc đơn giản, việc điều chỉnh mức dòng chảy của van bi không linh hoạt và mịn như một số loại van khác như van điều khiển hay van bướm hoặc van cầu.
- Hạn chế kích thước: Với các ứng dụng yêu cầu kích thước van nhỏ và khả năng vận hành trong không gian hạn chế, dòng van này có thể gặp khó khăn trong việc cung cấp các phiên bản nhỏ và nhẹ.
- Hạn chế nhiệt độ và áp suất: Van bi có giới hạn về nhiệt độ và áp suất mà nó có thể chịu đựng. Trong các ứng dụng với nhiệt độ và áp suất cực đoan, van bi có thể không phù hợp và cần phải sử dụng các loại van khác.
